Bệnh tiểu đường thai kỳ và tiểu đường Tuýp 2

Bệnh tiểu đường thai kỳ và tiểu đường Tuýp 2

Để có thể hiểu rõ hơn về tiểu đường thai kỳ GDM (Gestational diabetes mellitus), bản thân các mẹ cũng phải bổ sung cho mình những kiến thức cơ bản, các yếu tố nguy cơ gây ra bệnh tiểu đường thai kỳ cũng như các chỉ số quan trọng cho biết khả năng nhận biết về bệnh nói chung là bệnh tiểu đường tuýp 2 T2DM (Type 2 Diabetes) thường gặp.

Yếu tố nguy cơ gây ra bệnh tiểu đường tuýp 2 ở phụ nữ?

Béo phì + kèm theo các yếu tố khác

Trong cuốn sách “Hướng dẫn điều trị bệnh tiểu đường dựa trên những căn cứ khoa học” của Hiệp hội Tiểu Đường Hoa Kỳ xuất bản năm 2013, yếu tố nguy cơ bệnh béo phì kèm theo một số thói quen cơ bản thường bị bỏ quên là nguyên nhân chính gây ra bệnh tiểu đường tuýp 2 ở phụ nữ.

Trước hết phải hiểu rằng béo phì từ trước và trong khi mang bầu chứ không đơn thuần là chỉ của hiện tại cũng là một trong những yếu tố nguy cơ gây ra bệnh tiểu đường thai kỳ.

Bên cạnh đó, nếu không kiểm soát các thói quen như hút thuốc, uống rượu nhiều, mất ngủ, chất lượng giấc ngủ kém hay thức đêm, trạng thái tâm lý bất ổn định, trầm cảm… bệnh tiểu đường tuýp 2 sẽ ngày càng tăng khả năng biến chứng và đe dọa đến mẹ bầu. Theo nghiên cứu, nếu siêu âm cân nặng của thai nhi là 2500g đến 4000g thì khả năng khởi phát tiểu đường tuýp 2 càng cao.

Yếu tố nguy cơ gây ra bệnh tiểu đường thai kỳ?

Tiểu đường thai kỳ có khả năng bị lại ở kỳ mang thai tiếp theo và chuyển sang tiểu đường thai kỳ tuýp 2 rất cao. Nhiều bà bầu thường thắc mắc mình đã điều chỉnh chế độ ăn uống và chọn lọc các loại dinh dưỡng nhưng vẫn mắc bệnh. Trên thực tế, bệnh tiểu đường thai kỳ đều bắt nguồn từ một yếu tố đơn giản.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ tiểu đường thai kỳ bao gồm:

Béo phì

Theo Giáo sư Chu SY, phụ nữ thừa cân quá tiêu chuẩn ở các mức như sau sẽ có khả năng bị bệnh tiểu đường thai kỳ như:

– BMI> 25kg/m² tăng 2.14 lần (95% CI, 1.82 – 2.53)

– BMI> 30kg/m² 3.56 lần (95%CI, 3.05 – 4.21)

Ở Nhật Bản, đa phần phụ nữ mang thai có lượng dự trữ bài tiết insulin thấp, vì vậy khả năng khởi phát bệnh tiểu đường thai kỳ xuất phát từ nguyên nhân béo phì sẽ cao hơn các nước khác. Đây quả thực là một điều đáng lo ngại.

Tiền sử người trong gia đình từng mắc bệnh tiểu đường thai kỳ

Cũng theo Giáo sư Chu SY, tỷ lệ nguy cơ khởi phát GDM ở phụ nữ mang thai có cha, mẹ, chị em gái bị từng bị tiểu đường tuýp 2 lần lượt là 3.0 lần (95% CI, 1.2~7.3), 3.3 lần (95% CI, 1.1~10.2), 7.1 lần (95% CI, 1.6~30.9). Do đó, trong những lần khám bệnh, phải rà soát và hỏi về từng thành viên trong gia đình đã từng bị bệnh tiểu đường chưa.

Từng bị tiểu đường thai kỳ trong lần mang thai trước

Theo một số nghiên cứu, phụ nữ có tiền sử từng bị tiểu đường thai kỳ sẽ có khả năng bị mắc lại lần thứ hai. Cơ sở y tế Hoa Kỳ Kaiser Permanente tại South California từng đưa khảo sát tỷ lệ phụ nữ từng bị mắc căn bệnh này là 41.3%, trong đó những người thuộc chủng tộc Hispanic và Châu Á là những người có nguy cơ tái phát cao nhất.

Mang đa thai

Trong cuộc khảo sát lớn của Rauh-Hanin, người ta chỉ rằng phụ nữ mang thai đôi sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn mang thai đơn (tỷ lệ chênh lệch 2.2; 95%CI, 1.4 – 3.6). Nghiên cứu về hồi phục sau khi sinh, những người mang thai nhờ Công nghệ hỗ trợ sinh sản (ART) cũng là yếu tố nguy cơ gây bệnh GDM (tỷ lệ chênh lệch 1.78; 95%CI, 1.25 – 2.55).

Qua một số nghiên cứu trên có thể thấy, tỷ lệ dân số mắc bệnh tiểu đường đang có xu hướng ngày càng tăng, chính vì vậy đối với phụ nữ mang thai, ngay từ những giai đoạn đầu phải liên tục kiểm tra nguy cơ tiểu đường thai kỳ và tiểu đường thai kỳ tuýp 2. Trong những năm gần đây, người ta còn phát hiện ra có đến hơn 80% loại gen di truyền liên quan đến tiểu đường tuýp 2 nằm trong số các nhóm người dân tộc, 10 % là được chứng minh bằng số liệu cụ thể.

Nếu nghiên cứu này được phát triên chắc chắn trong tương lai sẽ có thể tìm ra được các nhóm có khả năng mắc bệnh cao thông qua phương pháp sàng lọc di truyền. Trong thời gian chờ đợi kết quả khả quan từ các nghiên cứu, việc cấp thiết hiện này đó chính là trong quá trình khám bệnh hay khám thai kỳ, thường xuyên quan sát chặt chẽ sản phụ.

Bảng 1: Các yếu tố nguy cơ gây ra bệnh tiểu đường tuýp 2 của phụ nữ

Nếu phụ nữ từng mắc bệnh tiểu đường thai kỳ, nguy cơ phát triển bệnh lên tiểu đường tuýp 2 sẽ cao hơn gấp 7,43 lần. Đây là con số khác biệt với tình trạng chuyển hóa glucose bình thường của thai phụ. Đồng thời tỷ lệ khởi phát tiền tiểu đường trong 5 năm sau sinh ở phụ nữ bị GDM lần lượt là 20% và 55%.

Ở Nhật Bản, phụ nữ từng bị tiểu đường thai kỳ sẽ có nguy cơ bị rối loạn glucose cao, vì vậy phải thường xuyên theo dõi tình trạng sức khỏe cũng như cân nặng sau khi sinh. Nếu phát hiện nhanh và kịp thời nhất khả năng có bị mắc bệnh mới có thể đưa ra các phương pháp điều trị hợp lý và có hiệu quả.

Tổ chức quốc tế ADA khuyến khích việc xét nghiệm dung nạp glucose trong thời kỳ từ 6 – 12 tuần sau khi sinh, có tiền sử bị tiểu đường thai kỳ, đặc biệt chú ý thường xuyên kiểm tra sức khỏe sau 1 – 3 năm. Theo quan sát gần đây, tỷ lệ tiến hành theo dõi những người sau khi sinh có khả năng bị tiểu đường thai kỳ không chỉ đạt hiệu suất khoảng 50% ở khu vực Âu Mỹ, đây là con số khá khiêm tốn, vì vậy việc đẩy mạnh việc kiểm tra thăm khám định kỳ là vô cùng quan trọng.

Tuổi tác của phụ nữ

Những phụ nữ tuổi từ 45 trở lên có khả năng mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 cao hơn bình thường, chính vì vậy cần thường xuyên kiểm tra, sàng lọc ngay cả khi không có các yếu tố như trên.

Nhìn chung, yếu tố nguy cơ gây ra bệnh tiểu đường thai kỳ và tiểu đường tuýp 2 đều là từ béo phì, tuổi tác, tiền sử, sinh con quá cân nặng, gia đình có người bị tiểu đường tuýp 2, hội chứng buồng trứng đa nang. Bên cạnh việc đánh giá nguy cơ mắc bệnh, không nên dựa trên những thông số xét nghiệm đơn thuần, mà còn phải chú ý đến các kiểm tra chi tiết về cân nặng khi mang thai, cân nặng bình thường hay các yếu tố có tác động từ gia đình, cha mẹ, anh chị em…

So với người phương Tây thì người Nhật Bản có lượng dự trữ bài tiết insulin thấp hơn, khả năng phát triển chuyển hóa glucose ngay cả khi kháng insulin cũng cao hơn. Vì vậy các loại tiểu đường và tiểu đường tuýp 2 đang có xu hướng gia tăng tại quốc gia này. Nguyên nhân chính là do việc du nhập các loại thức ăn Tây hóa vào món ăn hằng ngày, vì vậy cần đặc biệt chú trọng việc phát hiện sớm và phòng ngừa bệnh kịp thời, nhất là các bà bầu, tránh làm ảnh hưởng đến bé và ngăn ngừa nguy cơ khiến bé mắc bệnh béo phì sau này.

Tại Khoa Sản - phòng khám đa khoa Hy Vọng chúng tôi luôn cố gắng truyền tải những kiến thức cơ bản nhất đến cho các bà mẹ trong thời kỳ mang thai. nhằm mang đến cho họ những kiến thức cần thiết để tốt cho sự phát triển của mẹ và bé trong quá trình trước và sau sinh được an toàn.

Thương hiệu

Công Ty Điện Mạnh Phương

Bác sĩ toàn cầu

sức khỏe Việt Nam